Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια αποφασιστική καμπή της οικονομικής και κοινωνικής της ανάπτυξης. Μετά από χρόνια σοβαρής οικονομικής κρίσης, η χώρα παρουσιάζει τα πρώτα σημάδια βιώσιμης ανάκαμψης, αλλά εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές διαρθρωτικές προκλήσεις. Η οικονομική κατάσταση σταθεροποιείται με αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,3% το 2024, αλλά η εικόνα χαρακτηρίζεται από υψηλή ανεργία (9,5%), εκτεταμένη φτώχεια (26,9% του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού) και μαζική έξοδο εργαζομένων υψηλής ειδίκευσης. Η κατάσταση αυτή προσφέρει ευκαιρίες και προκλήσεις για την εισαγωγή εναλλακτικών οικονομικών μοντέλων, όπως το Gradido, το οποίο βασίζεται στο κοινό καλό και τη βιώσιμη ανάπτυξη.english.news+2

Τρέχουσα οικονομική, κοινωνική και πολιτική κατάσταση

Οικονομική ανάκαμψη με διαρθρωτικές αδυναμίες

Η ελληνική οικονομία παρουσιάζει σημάδια σταθεροποίησης μετά την καταστροφική κρίση της δεκαετίας του 2010. Η αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,2% το 2024 υπερβαίνει σαφώς τον μέσο όρο της ευρωζώνης και η ανεργία έχει μειωθεί από τα μέγιστα επίπεδα που ξεπερνούσαν τα 25% σε 9,5%. Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη είναι η ανάπτυξη του αγροδιατροφικού τομέα, οι εξαγωγές του οποίου αυξήθηκαν από 4 δισεκατομμύρια ευρώ (2008-2009) σε 10,85 δισεκατομμύρια ευρώ (2023) - αύξηση 171%.english.news+2

Ωστόσο, οι διαρθρωτικές προκλήσεις παραμένουν σημαντικές. Το δημόσιο χρέος ανέρχεται σε 153,6% του ΑΕΠ και, παρά τις βελτιώσεις, η χώρα εξακολουθεί να αγωνίζεται με το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ. Η ανεργία των νέων είναι ιδιαίτερα προβληματική, καθώς ανέρχεται σε περίπου 20% και αναγκάζει μια ολόκληρη γενιά να μεταναστεύσει.economy-finance.europa+3

Κατακερματισμένο πολιτικό τοπίο

Η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από αυξανόμενο κατακερματισμό και μετατόπιση προς τα δεξιά. Στις ευρωεκλογές του 2024, η κυβερνώσα Νέα Δημοκρατία έχασε σημαντική υποστήριξη, ενώ τα ακροδεξιά κόμματα έλαβαν σχεδόν το 16% των ψήφων. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά την αυξανόμενη δυσαρέσκεια του πληθυσμού με την παραδοσιακή πολιτική και τη λαχτάρα για εναλλακτικές λύσεις.boell+1

Ανισότητα και περιφερειακές ανισότητες

Το χάσμα μεταξύ πόλης και υπαίθρου διευρύνεται

Η ανισότητα στην Ελλάδα εκδηλώνεται ιδιαίτερα έντονα στις περιφερειακές ανισότητες. Η Αθήνα παρουσιάζει συστηματικά υψηλότερες εισοδηματικές και καταναλωτικές ανισότητες σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα. Ενώ η περιοχή της πρωτεύουσας έχει επωφεληθεί από την οικονομική ανάκαμψη, οι αγροτικές περιοχές έχουν μείνει πίσω. Αυτό επιδείνωσε περαιτέρω το ήδη υπάρχον χάσμα μεταξύ πόλεων και υπαίθρου.ssoar

Τα νησιά και οι απομακρυσμένες ορεινές περιοχές πλήττονται ιδιαίτερα, καθώς μόνο 20% του αγροτικού πληθυσμού χρησιμοποιούν τις δημόσιες υπηρεσίες υγείας ως κύρια πηγή, ενώ 31,8% βασίζονται σε ιδιώτες γιατρούς. Οι ανισότητες αυτές επεκτείνονται και στο εκπαιδευτικό σύστημα, όπου τα αγροτικά σχολεία έχουν σημαντικά χειρότερες επιδόσεις από τα αστικά σχολεία.σπασμένη κιμωλία+1

Το εισόδημα των επιχειρήσεων ως ο κύριος παράγοντας της ανισότητας

Ένα κεντρικό διαρθρωτικό πρόβλημα είναι η ακραία ανισότητα στα εταιρικά εισοδήματα. Αν και αυτό αντιπροσωπεύει μόνο 21% του συνολικού διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, συμβάλλει σε 85% της συνολικής ανισότητας. Αυτό υποδηλώνει σημαντικά προβλήματα φορολογικής δικαιοσύνης και κατανομής των οικονομικών ευκαιριών.eprints.lse

Διαρροή εγκεφάλων και δημογραφικές προκλήσεις

Μαζική έξοδος εργατικού δυναμικού υψηλής ειδίκευσης

Η Ελλάδα έχει βιώσει μια άνευ προηγουμένου έξοδο μετά την οικονομική κρίση. Μεταξύ 2008 και 2013, 427.000 άνθρωποι εγκατέλειψαν τη χώρα, κυρίως επαγγελματίες με υψηλά προσόντα. Από τους μετανάστες, 26% έχουν πανεπιστημιακό πτυχίο και 69% έχουν μεταπτυχιακό ή διδακτορικό. Η τάση αυτή συνεχίζεται: πάνω από 100.000 άτομα μεταναστεύουν κάθε χρόνο από το 2013.papers.ssrn+2

Η "αναντιστοιχία δεξιοτήτων" είναι ιδιαίτερα προβληματική: 51,4% των μηχανικών και 60,8% των αποφοίτων ανθρωπιστικών επιστημών δεν εργάζονται στην ειδικότητά τους. Αυτό οδηγεί σε απογοήτευση και αυξάνει περαιτέρω την προθυμία μετανάστευσης.blogs.lse

Κοινωνικές συνέπειες της μετανάστευσης

Η διαρροή εγκεφάλων έχει εκτεταμένες κοινωνικές συνέπειες. Οι οικογένειες χωρίζονται, οι αγροτικές περιοχές ερημώνουν όλο και περισσότερο και η χώρα χάνει σημαντικούς ανθρώπινους πόρους για την ανοικοδόμηση. Ταυτόχρονα, αναδύονται νέα υπερεθνικά δίκτυα που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την ανάπτυξη εναλλακτικών οικονομικών μοντέλων, εφόσον υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες πλαισίου.journalism.csis

Διαφθορά, πελατειακές σχέσεις και θεσμικές αδυναμίες

Βαθιά ριζωμένα διαρθρωτικά προβλήματα

Η διαφθορά και οι πελατειακές σχέσεις χαρακτηρίζουν το ελληνικό πολιτικό σύστημα εδώ και δεκαετίες. Οι πρακτικές αυτές εκδηλώνονται με τη διακριτική πρόσβαση στους κρατικούς πόρους, την πολιτική επιρροή στις αποφάσεις προσωπικού και την έλλειψη διαφάνειας στις δημόσιες συμβάσεις.library.fes+1

Το δικαστικό σύστημα πάσχει από πολιτική επιρροή και αναποτελεσματικό χειρισμό υποθέσεων διαφθοράς. Αν και επιφανείς πολιτικοί έχουν καταδικαστεί για διαφθορά, λόγοι υγείας ή ανεπαρκείς αποδείξεις οδήγησαν συχνά σε πρόωρες απολύσεις.eliamep

Επιπτώσεις στην κοινωνική εμπιστοσύνη

Αυτές οι θεσμικές αδυναμίες υπονομεύουν σημαντικά την εμπιστοσύνη του πληθυσμού στους δημοκρατικούς θεσμούς. Πολλοί Έλληνες θεωρούν τις προσωπικές σχέσεις και τη βιταμίνη Β πιο σημαντικές από τις επιδόσεις και τα προσόντα. Αυτό δημιουργεί ένα περιβάλλον που καθιστά ελκυστικά τα εναλλακτικά, πιο διαφανή οικονομικά μοντέλα.journalism.csis

Πολιτιστικές δυνάμεις και παραδόσεις αλληλεγγύης

Ισχυρά οικογενειακά και κοινοτικά δίκτυα

Παρά τις προκλήσεις, η Ελλάδα έχει αξιοσημείωτες πολιτιστικές δυνάμεις. Η οικογένεια παραμένει το κεντρικό κοινωνικό στοιχείο, και η παραδοσιακή υποστήριξη της γειτονιάς είναι ιδιαίτερα ισχυρή στις αγροτικές περιοχές. Αυτές οι δομές αλληλεγγύης επανενεργοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης ως σημαντική στρατηγική επιβίωσης.ανάπτυξη των λαών+1

Οργανώσεις όπως το "Solidarity Now" αποδεικνύουν πώς οι ελληνικές παραδόσεις αλληλεγγύης στηρίζουν τόσο τους πρόσφυγες όσο και τους ντόπιους που έχουν ανάγκη. Το πρόγραμμα "Home for Hope" φέρνει κοντά αιτούντες άσυλο και ελληνικές οικογένειες υποδοχής και ενισχύει την κοινωνική συνοχή.ανάπτυξη των λαών

Θρησκευτικά και πολιτιστικά ιδρύματα ως σημεία άγκυρας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία και οι τοπικοί πολιτιστικοί σύλλογοι εξακολουθούν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο ως κοινωνικοί δεσμοί, ιδίως στις αγροτικές περιοχές. Οι θεσμοί αυτοί θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως πολλαπλασιαστές για εναλλακτικά οικονομικά μοντέλα που εναρμονίζονται με τις παραδοσιακές αξίες της αλληλεγγύης και της κοινότητας.eric.ed

Εκπαιδευτικό σύστημα μεταξύ παράδοσης και καινοτομίας

Προκλήσεις στον τομέα της εκπαίδευσης

Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα παλεύει με σημαντικά προβλήματα. Οι δαπάνες για την εκπαίδευση το 2018 ήταν μόλις 3,9% του ΑΕΠ, ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα στην ΕΕ. Τα αγροτικά σχολεία έχουν σημαντικά χειρότερες επιδόσεις από τα αστικά σχολεία και το ψηφιακό χάσμα είναι σημαντικό: το 2018, το ένα πέμπτο των μαθητών δεν είχε υπολογιστή για τις σχολικές εργασίες.σπασμένη κιμωλία

Η πανδημία COVID-19 επιδείνωσε περαιτέρω αυτές τις ανισότητες. Το 90,6% των φοιτητών αντιμετώπιζε προβλήματα με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, το 53,1% δεν είχε επαρκή σύνδεση στο διαδίκτυο. Αυτές οι ελλείψεις εμποδίζουν την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων, οι οποίες είναι απαραίτητες για μια σύγχρονη οικονομία.σπασμένη κιμωλία

Καινοτόμες προσεγγίσεις στην περιφέρεια

Ωστόσο, υπάρχουν ελπιδοφόρα παραδείγματα καινοτομίας. Το πρόγραμμα "Λογομάθεια" στο νησί της Καρπάθου δείχνει πώς η τεχνολογία πολυμέσων μπορεί να αναζωογονήσει τα σχολεία μιας τάξης. Τέτοιες αποκεντρωμένες καινοτομίες θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως πρότυπο για την εφαρμογή συστημάτων ψηφιακών νομισμάτων.eric.ed

Σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και φροντίδα

Τεράστιες ανισότητες μεταξύ πόλεων και υπαίθρου

Το ελληνικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης είναι ιδιαίτερα συγκεντρωτικό και θέτει τις αγροτικές περιοχές σε σημαντικά μειονεκτική θέση. Μόνο το 20% του αγροτικού πληθυσμού χρησιμοποιεί τις δημόσιες υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης ως κύρια πηγή περίθαλψης. Οι κινητές μονάδες υγείας και τα προγράμματα τηλεϊατρικής προσπαθούν να καλύψουν αυτά τα κενά, αλλά εξακολουθούν να είναι πολύ περιορισμένα.elefthw+2

Η εργασία φροντίδας ως αόρατος πυλώνας

Η εργασία φροντίδας εκτελείται παραδοσιακά από τις γυναίκες και αναγνωρίζεται ελάχιστα από την κοινωνία. Ωστόσο, αυτή η μη αμειβόμενη εργασία έχει συστημική σημασία και θα μπορούσε να αναγνωριστεί κατάλληλα σε ένα σύστημα gradido. Η εθελοντική εργασία και η στήριξη της οικογένειας έχουν αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερη σημασία κατά τη διάρκεια της κρίσης.sgi-δίκτυο+1

Προθυμία για καινοτομία και ψηφιακό μετασχηματισμό

Υστέρηση στην ψηφιοποίηση

Η Ελλάδα κατατάσσεται μόλις στην 25η θέση μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ στον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI). Μόνο 39% των ΜΜΕ διαθέτουν βασικές ψηφιακές δεξιότητες (μέσος όρος ΕΕ: 55%) και μόνο 4% χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη (μέσος όρος ΕΕ: 8%).eitdigital+1

Στρατηγική αναπροσαρμογή

Παρά τις καθυστερήσεις, η κυβέρνηση έχει υιοθετήσει έναν στρατηγικό οδικό χάρτη με την "Βίβλο του ψηφιακού μετασχηματισμού 2020-2025". Η ανοικτή καινοτομία αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία και η συνεργασία μεταξύ καθιερωμένων εταιρειών και νεοφυών επιχειρήσεων αυξάνεται.eitdigital+1

Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον για καινοτόμες προσεγγίσεις όπως το Gradido, οι οποίες συνδυάζουν τις ψηφιακές τεχνολογίες με τις κοινωνικές καινοτομίες.

Εναλλακτικά οικονομικά μοντέλα και συνεταιρισμοί

Ζωντανή παράδοση εναλλακτικών νομισμάτων

Η Ελλάδα έχει πλούσια εμπειρία με εναλλακτικά νομισματικά συστήματα που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της κρίσης:

Το σύστημα TEM στο Βόλο με πάνω από 800 μέλη και το σύστημα Ovolos στην Πάτρα με 332+ μέλη δείχνουν ότι τα εναλλακτικά νομίσματα μπορούν να λειτουργήσουν στην Ελλάδα. Και τα δύο συστήματα λειτουργούν σε αναλογία 1:1 προς το ευρώ και έχουν αποδειχθεί σταθερά.bbc+1

Συνεταιριστικές δομές ως βάση

Η Ελλάδα έχει ισχυρή συνεταιριστική παράδοση, ιδίως στη γεωργία. Υπάρχουν τρία επίπεδα: πρωτοβάθμιοι (τοπικοί), δευτεροβάθμιοι (ενώσεις) και τριτοβάθμιοι (κεντρικές ενώσεις) συνεταιρισμοί. Αν και το σύστημα είναι κατακερματισμένο, παρέχει μια σταθερή βάση για την εφαρμογή εναλλακτικών οικονομικών μοντέλων.base.socioeco+2

Ο νόμος 4019/2011 εισήγαγε τις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚΣΕ) και δημιούργησε για πρώτη φορά ένα νομικό πλαίσιο για την κοινωνική οικονομία. Η εξέλιξη αυτή καταδεικνύει το άνοιγμα της χώρας σε καινοτόμες μορφές επιχειρηματικότητας.base.socioeco

Γεωργική κατάσταση και διατροφική κυριαρχία

Δομή μικρής εταιρείας με δυνατότητες

Η ελληνική γεωργία αποτελείται από περίπου 700.000 εκμεταλλεύσεις με μέσο όρο 7 εκτάρια - 70% είναι μικρότερες από 5 εκτάρια. Αυτή η δομή μπορεί να είναι οικονομικά δύσκολη, αλλά προσφέρει ιδανικές συνθήκες για κοινοτικά οικονομικά μοντέλα.agriculture.europe+1

Πάνω από 70% γεωργικής γης έχουν φυσικούς περιορισμούς (βουνά, ξηρασία, νησιά). Οι συνθήκες αυτές απαιτούν καινοτόμες, ανθεκτικές μεθόδους καλλιέργειας, όπως αυτές που εφαρμόζονται στην περμακουλτούρα.agriculture.europe

Το κίνημα της βιώσιμης γεωργίας αναπτύσσεται

Παρόλο που μόνο 10% της γεωργικής γης καλλιεργείται βιολογικά, το κίνημα υπέρ της αναγεννητικής γεωργίας αυξάνεται. Προγράμματα όπως το Re-Green, τα Dio Pigadia και ο συνεταιρισμός Cob/αειφόρια επιδεικνύουν εναλλακτικές μεθόδους καλλιέργειας.οικοτουρισμός-Ελλάδα+3

Οι πρωτοβουλίες αυτές συνδυάζουν την περμακουλτούρα με την κοινοτική ζωή και δείχνουν πώς οι αρχές του Gradido μπορούν να εφαρμοστούν στην πράξη.

Διεθνείς φορείς και συνεργασίες

Η ΕΕ ως κύριος χρηματοδότης

Η ΕΕ είναι ο σημαντικότερος διεθνής παράγοντας στην Ελλάδα. Πάνω από 2,27 δισεκατομμύρια ευρώ διοχετεύτηκαν μόνο για τη μετανάστευση και το άσυλο μεταξύ 2014-2020. Η διευκόλυνση για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα αλλάζει ριζικά τη χρηματοδότηση της ΕΕ και προσφέρει νέες ευκαιρίες για καινοτόμα έργα.china-cee+1

Οργανώσεις του ΟΗΕ και ΜΚΟ

Διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΔΟΜ, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και η UNICEF είναι πολύ δραστήριοι και χρηματοδοτούνται από την ΕΕ με 1,25 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι δομές αυτές θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για τη διεθνή δικτύωση των έργων του Gradido.home-affairs.europa

Η Ελληνική Πλατφόρμα για την Ανάπτυξη συντονίζει τις ελληνικές ΜΚΟ και εργάζεται για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ. Τέτοια δίκτυα προσφέρουν ιδανικά σημεία εκκίνησης για πρωτοβουλίες του Gradido.gcap

Δυνατότητες και εμπόδια για το Gradido

Ευνοϊκές συνθήκες πλαισίου

Αρκετοί παράγοντες συνηγορούν υπέρ της επιτυχούς εισαγωγής του Gradido στην Ελλάδα:

1. Αποδεδειγμένα εναλλακτικά νομίσματαTEM, Ovolos και άλλα συστήματα έχουν δείξει ότι οι Έλληνες αποδέχονται εναλλακτικά νομίσματα.bbc+2

2. Ισχυρές παραδόσεις αλληλεγγύηςΗ οικογένεια, η γειτονιά και η κοινότητα είναι βαθιά ριζωμένες αξίες.ανάπτυξη των λαών+1

3. Συνεργατική εμπειρία: Μια παράδοση αιώνων στις συνεταιριστικές οικονομικές μορφές.base.socioeco+1

4. Υψηλό επίπεδο ταλαιπωρίαςΗ οικονομική κρίση και τα κοινωνικά προβλήματα δημιουργούν άνοιγμα για εναλλακτικές λύσεις.papers.ssrn

5. Ενεργός κοινωνία των πολιτών303 οργανώσεις υπέγραψαν κοινές δηλώσεις - η μεγαλύτερη συλλογική δράση της ελληνικής κοινωνίας των πολιτών.civicus

Κεντρικές προκλήσεις

Ταυτόχρονα, υπάρχουν σημαντικά εμπόδια:

1. Ρυθμιστικές αβεβαιότητεςΤα εναλλακτικά νομίσματα λειτουργούν σε νομικά γκρίζες ζώνες.iwkoeln+1

2. ΚατακερματισμόςΟι τοπικές πρωτοβουλίες δεν κλιμακώνονται επαρκώς και παραμένουν απομονωμένες.ijccr+1

3. Σύνδεση με το ευρώΙσχυρή συναισθηματική και πρακτική προσκόλληση στο ευρώ.bbc+1

4. Θεσμική δυσπιστίαΗ διαφθορά και οι πελατειακές σχέσεις έχουν υπονομεύσει την εμπιστοσύνη.library.fes+1

5. Ψηφιακό χάσμαΗ χαμηλή ψηφιοποίηση καθιστά δύσκολη την τεχνική εφαρμογή.σπασμένη κιμωλία+1

Συστάσεις για τα πιλοτικά σχέδια Gradido

Περιφερειακή εστίαση

Νησιά και απομακρυσμένες περιοχέςΕδώ είναι που η ανάγκη για εναλλακτικές λύσεις είναι μεγαλύτερη και οι κοινότητες είναι διαχειρίσιμες. Το νησί της Καρπάθου με τα πολυμεσικά πειράματά του θα μπορούσε να αποτελέσει ιδανικό σημείο εκκίνησης.eric.ed

Γεωργικοί συνεταιρισμοίΟι υπάρχουσες δομές στη Θεσσαλία ή την Κρήτη θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως βάση για την ενσωμάτωση του Gradido σε καθιερωμένους κύκλους παραγωγής και εμπορίας.newmedit.ciheam+1

Κοινωνικές ομάδες-στόχοι

Νέοι επαναπατριζόμενοιΟι Έλληνες μετανάστες που θέλουν να επιστρέψουν φέρνουν μαζί τους διεθνή εμπειρία και διάθεση για καινοτομία.blogs.lse+1

Φορείς της κοινωνικής οικονομίαςΟι υφιστάμενες κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις αποτελούν ιδανικό σημείο εκκίνησης.base.socioeco+1

Κοινότητες βιωσιμότηταςΗ περμακουλτούρα και τα οικολογικά έργα μοιράζονται ήδη τις αξίες του Gradido.οικοτουρισμός-Ελλάδα+2

Στρατηγικές συνεργασίες

Δημοτικό επίπεδοΟι δήμαρχοι του Βόλου και άλλων πόλεων έχουν υποστηρίξει τα εναλλακτικά νομίσματα.bbc

Πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματαΗ ακαδημαϊκή υποστήριξη θα δημιουργούσε αξιοπιστία.

Διεθνείς ΜΚΟΟι οργανισμοί του ΟΗΕ και τα προγράμματα της ΕΕ θα μπορούσαν να παράσχουν χρηματοδότηση και νομιμοποίηση.home-affairs.europa+1

Συμπέρασμα: Η Ελλάδα ως πρωτοπόρος χώρα για το Gradido

Η Ελλάδα προσφέρει μοναδικές συνθήκες για την εισαγωγή του Gradido. Ο συνδυασμός δοκιμασμένων εναλλακτικών νομισμάτων, ισχυρών παραδόσεων αλληλεγγύης, έντονης συνεταιριστικής κουλτούρας και υψηλού επιπέδου κοινωνικής δυστυχίας δημιουργεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον για καινοτόμα οικονομικά μοντέλα.

Οι προκλήσεις είναι σημαντικές, αλλά όχι ανυπέρβλητες. Μια σταδιακή προσέγγιση που ξεκινά από τις υπάρχουσες δομές και ανταποκρίνεται στις τοπικές ανάγκες έχει πολλές πιθανότητες επιτυχίας. Με αυτόν τον τρόπο, η Ελλάδα θα μπορούσε να μετατραπεί από χώρα σε κρίση σε πρωτοπόρο μιας νέας οικονομίας προσανατολισμένης στο κοινό καλό - και να δείξει τον δρόμο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Η ώρα είναι ώριμη για το Gradido στην Ελλάδα. Οι άνθρωποι έμαθαν κατά τη διάρκεια της κρίσης ότι η αλληλεγγύη επιβιώνει όταν οι αγορές αποτυγχάνουν. Τώρα ήρθε η ώρα να μεταφραστεί αυτή η συνειδητοποίηση σε ένα βιώσιμο μέλλον.