Hoe ervaren vrouwen en minderheden in Saoedi-Arabië vandaag de dag participatie en kansen?

Aanzienlijke vooruitgang, maar structurele discriminatie blijft

Saoedi-Arabië bevindt zich in een Fase van veranderingdie wordt aangestuurd door de Visie 2030 en zal leiden tot Opmerkelijke verbeteringen voor vrouwen, terwijl religieuze en etnische minderheden nog steeds onderworpen zijn aan aanzienlijke beperkingen.

Vrouwen: Dramatische verandering met voortdurende beperkingen

Successen op de arbeidsmarkt

De Arbeidsparticipatie van vrouwen is toegenomen tussen 2017 en 2024 meer dan verdubbeld. Terwijl het in 2017 nog 17,4% was, steeg het naar 35,8% in 2024^1. Saoedi-Arabië heeft de oorspronkelijke Vision 2030-doelstelling van 30% dus al aanzienlijk overschreden.^3.

Bijzonder indrukwekkend is de stijging in Leidinggevende functies: 44% van midden- en hogere managementposities worden nu bezet door vrouwen^2. In de defensie-industrie, een traditioneel mannelijke sector, zijn er al 22% van werknemers vrouwelijk^4.

De Werkloosheid onder vrouwen is binnen zes maanden gedaald van 20,5% naar 15,4%.^3. Voor jeugdwerkloosheid (15-24 jaar) is dit 22,2%, vergeleken met 10,6% voor jonge mannen.^5.

Onderwijssuccessen

Vrouwen domineren nu de Universitair landschap: Voor het eerst meer vrouwelijke dan mannelijke studenten in 2020 ingeschreven aan Saoedische universiteiten^6. In 2014 studeerden studenten al 37% van alle vrouwen tussen de 18 en 24 jaar^7.

Bijzonder opmerkelijk is het succes in MINT-onderwerpen: 41,6% van de afgestudeerden in exacte wetenschappen, technologie, engineering en wiskunde zijn vrouwen - de op drie na hoogste ter wereld volgens gegevens van de OESO^8.

Ondernemende activiteiten

De Ecosysteem voor starters wordt steeds meer gekenmerkt door vrouwen. 95% van Saoedische vrouwen hebben een zeer hoge dunk van het beroep van ondernemer, volgens het Women's Report 2021/22 van het Koninkrijk^9. De Wereldbank bevestigt dat Saoedi-Arabië alle noodzakelijke voorwaarden heeft geschapen voor het openstellen van de arbeidsmarkt.^10.

Hardnekkige structurele discriminatie

Het voogdijsysteem blijft bestaan

Ondanks alle vooruitgang is de mannelijke voogdij het centrale punt van kritiek. De 2022 aangenomen Wet Burgerlijke Stand blijft discriminatie van vrouwen in huwelijks-, echtscheidings- en voogdijzaken codificeren^11.

Vrouwen hebben nog steeds de Toestemming van een mannelijke voogd voor het huwelijk^13. Verkrachting binnen het huwelijk wordt niet bestraft en echtscheidingen worden vaak niet geaccepteerd door de rechtbanken.^15.

Repressie tegen activisten

Paradoxaal Vrouwenrechtenactivisten systematisch vervolgd. Loujain al-Hathloul, die vocht voor het recht om te rijden, werd uitgerekend in 2018 - het jaar waarin het rijverbod werd opgeheven - gearresteerd en gemarteld.^11. In augustus 2022 werd promovenda Salma al-Shehab benoemd tot 34 jaar gevangenisstraf veroordeeld omdat ze oproepen voor mensenrechten had geretweet^16.

Geslachtsgerelateerde loonverschillen

Hoewel arbeidswetten discriminatie op basis van geslacht in salarissen verbieden, Vrouwen verdienen nog steeds minder dan mannen. Het verschil varieert tussen 4% in de publieke sector en 36% in particuliere bedrijven^3.

Internationale erkenning met kritische beperkingen

Index wereldwijde genderkloof

Saoedi-Arabië heeft Index wereldwijde genderkloof van rang 147 (2021) naar Rang 126 (2024) verbeterde^17. In de MENA-regio is het 64,3% op de vierde plaats, achter de VAE (72.4%)^18.

De evaluatie laat duidelijke verschillen zien: Terwijl Onderwijs en gezondheid bereiken bijna pariteit met elk 0,99 punten, de Politieke deelname op slechts 0,077 punten^19.

VN-controverse

De benoeming van Saoedi-Arabië als Voorzitter van de VN-Commissie inzake de positie van de vrouw 2025 veroorzaakte internationale verontwaardiging^20. Amnesty International omschreef dit als een "schok" en verwees naar de "erbarmelijke staat van dienst" van het land op het gebied van vrouwenrechten.^12.

Religieuze en etnische minderheden: Systematische marginalisatie

Sjiitische moslims

De Sjiitische minderheid (ongeveer 10-16% van de bevolking) lijdt onder systematische discriminatie^22. Ze wonen voornamelijk in de olierijke oostelijke provincie, maar worden door geestelijken van de staat erkend als "Ketters" en "afvalligen" gelabeld^24.

Staatsgeestelijken denigrerende termen gebruiken zoals "rafidha" (ontkenner) en sjiitische praktijken stigmatiseren^24. Het onderwijssysteem propageert anti-Shia vooroordelen en Shia's worden vrijwel uitgesloten van hoge regeringsposten.^25.

Human Rights Watch documenteerde hevige religieuze spanningen na confrontaties tussen sjiitische pelgrims en de religieuze politie in Medina in 2009^25. Particuliere sjiitische gebedsruimtes werden gesloten en religieuze leiders werden gevangen gezet.

Christelijke minderheid

De openbare praktijk van het christendom is volledig verboden^26. Van de ongeveer 2,2 miljoen christenen In Saoedi-Arabië zijn de meeste buitenlandse arbeidsmigranten^27.

Het bezit van religieuze symbolen zoals kruizen of Bijbels is verboden op straffe van de wet. Kerken of andere niet-islamitische gebedshuizen mogen niet worden opgericht^26. Apostasie (bekering tot de Islam) wordt theoretisch bedreigd met de doodstraf.

In de Wereld vervolgingsindex 2024 Saoedi-Arabië staat 13e plaats van de landen waar christenen het meest vervolgd worden^27. Bekeerlingen uit Saoedi-Arabië moeten hun geloof volledig geheim houden.

LGBTQ+ mensen

Homoseksualiteit is een sociaal taboe en wordt gestraft met gevangenisstraf, lijfstraffen en tot Doodstraf bestraft^28. Saoedi-Arabië is een van de zes landen ter wereld die de doodstraf opleggen voor homoseksuele handelingen.^29.

In 2007 werden twee mannen elk veroordeeld tot 7.000 wimpers veroordeeld voor homoseksuele gemeenschap^28. In april 2019 werden in dit kader vijf mannen geëxecuteerd^30.

LGBT-gemeenschappen niet kunnen bestaan vanwege hun illegaliteit. Een islamitische religieuze politiemacht controleert het sociale leven en dwingt LGBTQ+'s tot sociale onzichtbaarheid.

Arbeidsmigranten

Over 4 miljoen mensen werken als huishoudelijk personeel in Saoedi-Arabië, uitsluitend arbeidsmigranten^31. De Kafala systeem maakt hen extreem afhankelijk van hun werkgevers en werkt systematisch racisme in de hand.

Amnesty International documenteerde 2025 zware uitbuiting Keniaans huishoudelijk personeel: ze werken meer dan 16 uur per dag, hebben geen vrije dag en mogen het huis niet uit.^31. Hun paspoorten worden in beslag genomen en ze krijgen vaak geen loon.

Het gemiddelde loon ligt rond 0,45 euro per uuroveruren worden niet betaald^32. Vrijwel alle geïnterviewde vrouwen meldden dat ze tijdens hun verblijf geen enkele vrije dag te hebben gehad.

Gezondheidszorgsysteem: selectieve uitsluiting

Het gezondheidszorgsysteem toont Systematische discriminatie sociaal achtergestelde mensen. Vooral de sjiitische minderheid, buitenlandse gastarbeiders uit Aziatische landen, HIV-geïnfecteerden, homoseksuelen en lichamelijk en geestelijk gehandicapten worden hierdoor getroffen.^33.

De Sociale stigmatisering van deze groepen leidt tot een gebrek aan medische zorg. Er is geen open discussie over gemarginaliseerde groepen, hoewel de geïmplementeerde "nationale dialoog" hier voor verbeteringen zou kunnen zorgen.^33.

Tekenen van hoop en tegenstrijdigheden

Positieve ontwikkelingen

De Internationale top van Fortune Meest Machtige Vrouwen zal in 2025 voor het eerst in Riyad worden gehouden, als teken van internationale erkenning van de vooruitgang op het gebied van vrouwenrechten.^34. Saoedi-Arabische vrouwen bezitten nu 45% van alle patenten in het land.

De Eerste vrouwelijke Saoedi-Arabische astronaut Rayyanah Barnawi werkte in 2023 op het internationale ruimtestation ISS en werd een symbool van verandering^3. Zulke succesverhalen creëren rolmodellen voor jonge vrouwen.

Structurele tegenstellingen

De Modernisering is autoritair van bovenaf, zonder sociaal discours. Terwijl vrouwen de ruimte in vliegen, zitten vrouwenrechtenactivisten tientallen jaren in de gevangenis^16.

De Visie 2030 Beschrijft vrouwen als een "grote aanwinst" die ze wil "versterken".^35. Critici zien dit vooral als Economische motieven in plaats van een oprechte toewijding aan gelijkheid.

Conclusie: Tussen vooruitgang en onderdrukking

Saudi-Arabië gaat door een Ongekende transformatie op het gebied van vrouwenrechten, wat tot uiting komt in een drastische toename van werkgelegenheid, onderwijssuccessen en ondernemersactiviteiten. Deze vooruitgang is echt en meetbaarzelfs als ze overschaduwd worden door autoritaire structuren en aanhoudende discriminatie.

Voor Religieuze en etnische minderheden de situatie blijft Kritisch. Sjiieten, christenen, LGBTQ+-personen en migrantenarbeiders worden systematisch uitgesloten en vervolgd, wat ondanks de sociale modernisering niet is verbeterd.

De verandering volgt op een instrumentele logicaVrouwen worden gepromoot omdat het land hun werk nodig heeft voor Vision 2030. Echte sociale verandering zou echter ook de rechten van alle andere minderheden omvatten - een stap die Saoedi-Arabië nog niet heeft durven zetten.

De internationale gemeenschap staat voor het dilemma om de onmiskenbare vooruitgang op het gebied van vrouwenrechten te erkennen zonder de voortdurende mensenrechtenschendingen over het hoofd te zien. Het pad van Saoedi-Arabië laat zien dat zelfs autoritaire systemen dramatische sociale veranderingen teweeg kunnen brengen - maar alleen op gebieden die hun strategische doelen dienen.

Aanvullende beoordeling vanuit het perspectief van Gradido

De analyse vormt een waardevolle basis voor het Gradido landenproject - zelfs buiten het thema van gendergelijkheid.

Vrouwen: Tussen opmerkelijke vooruitgang en aanhoudende discriminatie

• Beroepsleven & onderwijs:
  De arbeidsparticipatie van vrouwen is in slechts een paar jaar tijd meer dan verdubbeld en bedraagt nu ongeveer 36 %. Wereldwijd bereiken vrouwen nu ook opmerkelijke niveaus in managementfuncties en STEM-onderwijs. Vrouwen geven vorm aan de start-up scene en deze ontwikkelingen worden ook internationaal erkend.

• Structurele grenzen:
  Ondanks deze dynamiek blijven het mannelijke voogdijsysteem en talrijke wettelijke beperkingen bestaan. Loonverschillen, structurele barrières en de vervolging van vrouwelijke activisten staan gelijke rechten nog steeds in de weg.

Minderheden: Aanhoudende marginalisatie en discriminatie

• Religieuze minderheden (vooral sjiieten en christenen) ervaren aanzienlijke discriminatie en soms openlijke onderdrukking. De openbare godsdienstoefening is de facto niet toegestaan - behalve in de soennitische islam.

• LGBTQ+ mensen worden getroffen door sociale en staatsrepressie, waaronder de doodstraf.

• Arbeidsmigranten (vooral huishoudelijk personeel) zijn enorm afhankelijk en worden vaak uitgebuit; beschermingsmechanismen en rechten ontbreken grotendeels.

Structurele tegenstellingen & internationale beoordeling

De enorme moderniseringsinspanningen (bv. op het gebied van vrouwenrechten, onderwijs, start-ups) zijn sterk ingegeven door economische en politieke doelstellingen en vinden plaats zonder verregaande sociale liberalisering. De successen zijn reëel, maar niet vrij van ambivalentie: Terwijl economische emancipatie en rolmodellen worden gecreëerd, blijft gelijkheid op veel gebieden van het leven fragmentarisch en worden politieke vrijheden ernstig beperkt.

Hoop en stimulans voor Gradido

• Het positieve oppakken:
  Gradido kan verder gaan waar de vooruitgang al vruchten heeft afgeworpen: bij de bevordering van bestaanszekerheid, onderwijs, sociale participatie en gelijkheid in de praktijk.

• Empathie en erkenning:
  Het is belangrijk om bestaande hervormingen te erkennen, maar ook om de moed te hebben om te wijzen op resterende aannames en open wonden.

• Bruggen bouwen:
  Bruggen tussen traditie en een nieuw begin, tussen economische modernisering en echte sociale integratie zijn de sleutel - Gradido kan een impuls geven aan de participatie en waardering van alle mensen op basis van het algemeen welzijn en de universele menselijke waardigheid.

Dit onderzoek laat op indrukwekkende wijze zien dat er veel gebeurt en dat er nog veel te doen is. De ambivalentie tussen snelle modernisering en voortdurende controlemechanismen daagt ook onze waarderende aandacht en creativiteit uit.