Welke rol spelen religie en ethische waarden bij sociale verandering en politieke beslissingen in Saoedi-Arabië?

Saoedi-Arabië ondergaat een historische transformatie waarin religie en ethische waarden een belangrijke rol spelen. Centrale maar veranderende rol sociale veranderingen en politieke beslissingen. Deze ontwikkeling wordt gekenmerkt door een complex evenwicht tussen traditioneel religieus gezag en moderniserende staatscontrole onder kroonprins Mohammed bin Salman.

Basisstructuur van religieus gezag

Grondwettelijke basis

Saoedi-Arabië is een islamitische theocratiewaarin de Basiswet van 1992 de sharia als grondwet erkent en de Koran en Soenna als hoogste rechtsbron gedefinieerd[1][2]. Het rechtssysteem is gebaseerd op de Hanbali rechtsschool van de soennitische islamgeïnterpreteerd door de Wahabitische traditie[3].

De King staat aan het hoofd van het rechtssysteem als de hoogste autoriteit voor gratie en beroep[2]. De politieke legitimiteit van de familie Al Saud berust al bijna 275 jaar op haar Alliantie met de wahabitische geestelijkheid[4], wat een symbiotische relatie tussen politieke en religieuze macht heeft gecreëerd[5].

De raad van de hoogste geleerden

De Raad van senior academici is dat hoogste religieuze orgaan van het koninkrijk en adviseert de koning over religieuze zaken[6][7]. Het orgaan, dat werd opgericht in 1971, bestaat uit 21 ledendie worden aangesteld door de koning en betaald door de staat[7][8].

Sinds 2010 alleen leden van de Raad en enkele andere islamitische geleerden het recht hebben om fatwa's uit te spreken in Saoedi-Arabië[7][8]. Dit betekent dat een Staatsmonopolisering van religieus gezagdie zorgt voor gecentraliseerde controle over de religieuze interpretatie[6][9].

Transformatie onder Mohammed bin Salman

Reorganisatie van het religieuze landschap

Kroonprins Mohammed bin Salman heeft een Systematische herstructurering van religieuze instellingen die gericht is op het versterken van de religieuze autoriteit van de centraliseren onder de directe controle van de monarchie[10][11]. Deze veranderingen moeten niet worden opgevat als de afschaffing van religie, maar als Herpositionering van religie als instrument van staatscontrole[12].

De zogenaamde "religieuze hervormingen" zijn hierop gericht, Alternatieve machtscentra eliminerendie de absolute autoriteit van MbS zou kunnen aanvechten[10]. Dit gaat minder over een fundamentele hervorming van de Wahhabi doctrine dan over de Ondergeschiktheid van religieuze autoriteit aan politieke macht[13][4].

De religieuze politie verzwakken

Een van de meest zichtbare veranderingen was de Drastische inperking van de bevoegdheden van de religieuze politie (Mutawaa) in 2016[14][15]. Sindsdien kan de Commissie voor de Bevordering van de Deugdzaamheid en de Preventie van Zedeloosheid niet langer arresteren, achtervolgen of ondervragen[16][17].

De nieuwe richtlijnen verplichten de religieuze politie om haar taken uit te voeren "vriendelijk en vriendelijk" en overtredingen alleen te melden bij de reguliere politie[16][18]. Voormalige ambtenaren melden dat de commissie "bestaat praktisch niet meer" en hun "Beroofd van essentiële bevoegdheden" was[19].

"Gematigde islam" als staatsdoctrine

In 2017 kondigde MbS de terugkeer naar een "gematigde islam die openstaat voor alle religies"[20][21][22]. Deze retoriek dient echter voornamelijk de Imago verbetering in het buitenland en economische stimulatie[12], geen fundamentele theologische hervorming.

Visie 2030 beschrijft expliciet een "levendige samenleving die de geest van de moderne islam belichaamt"[23][24]. Deze "moderne islam" moet traditionele culturele waarden met hedendaagse behoeften maar blijft stevig onder controle van de staat[24][25].

Sociale verandering en religieuze waarden

Van religieus naar nationaal sociaal contract

Saudi-Arabië ervaart een Transformatie van het sociale contract van religieuze identiteit naar nationalisme[26][27]. Het traditionele sociale contract was gebaseerd op drie pijlers: de koninklijke familie als de verenigende autoriteit, het religieuze establishment als de ideologische basis en olie als de economische basis[27].

De nieuwe visie is erop gericht dit te bereiken, Saoedi-Arabisch nationalisme als belangrijkste legitimerende kracht te maken[26]. Religie blijft een belangrijk instrument van bestuur, maar is omgeleid om dit nieuwe nationalistische project te ondersteunen[26][28].

Culturele en sociale hervormingen

De sociale hervormingen die onder MbS werden geïntroduceerd. Autorijden voor vrouwen, gemengde evenementen, bioscopen en concerten - nog maar een paar jaar geleden ondenkbaar waren[20][21][12]. Deze veranderingen zijn gevoed door een Onderdrukking van religieuze stemmen die dergelijke hervormingen in het verleden zouden hebben verhinderd[29][30].

Tegelijkertijd heeft het regime Campagne ter bevordering van publieke ethiek gestart, die "traditionele Saoedi-Arabische waarden en respect" benadrukt[25]. Dit initiatief laat zien hoe ethische waarden selectief worden gebruikt om om gewenst sociaal gedrag te bevorderen[25].

Generatieverschillen

Over 70% van de Saudi-Arabische bevolking is jonger dan 30 jaar[22][31], en deze jonge generatie is voorstander van de hervormingen. overwegend positief tegenover[32][33]. Een jonge vrouw uit Riyad legde uit: "Wij Saoedi's zijn nomaden met een visie, dat is een deel van onze identiteit"[33].

De oudere generaties tonen daarentegen meer Weerstand tegen de snelle veranderingen[34]. Dit leidt tot Generatieconflicten en familiale spanningenals traditionele waarden botsen met moderne aspiraties[34][33].

Politieke besluitvormingsprocessen en religieuze begeleiding

De Shura-raad als institutioneel kader

De Majlis al-Shura (Raadgevende Raad) belichaamt het traditionele islamitische concept van raadpleging (shura) in modern bestuur[35][36]. De van 150 leden tellend comité adviseert de koning over belangrijke staatszaken[36][37].

De Raad is gebaseerd op de "Vasthouden aan het touw van God en vasthouden aan de bronnen van de islamitische wet"[37]. De leden zijn "van de mensen met kennis, ervaring en specialisatie" geselecteerd[37][38].

Sinds 2004 is de Shura-raad Nieuwe wetten voorstellen en bestaande wetten wijzigenzonder ze vooraf aan de koning te hoeven voorleggen[35][36]. Dit is een aanzienlijke uitbreiding van zijn oorspronkelijk louter adviserende functie[36].

Religieuze legitimering van politieke beslissingen

Belangrijke politieke beslissingen zullen ook in de toekomst gelegitimeerd door religieuze autoriteiten. De Grootmoefti roept als voorzitter van de Raad van de Hoogste Geleerden regelmatig op tot de "nationale steun" op[39].

Dit is vooral belangrijk omdat de De familie Al-Sheikh als officiële vertolker van het wahhabisme, de religieuze basis voor het Saoedi-Arabische nationalisme bepaalt[39]. De religieuze instelling functioneert als Brug tussen traditionele islamitische legitimiteit en de moderne natiestaat[39][40].

Beperkingen en controle

Tegelijkertijd is de Instrumentalisering van religie door massale beperkingen van religieuze meningsverschillen. De wet criminaliseert iedereen die "direct of indirect de religie of gerechtigheid van de koning of kroonprins" in kwestie[41][42].

Predikers moeten door de staat goedgekeurd en ontvangen hun salaris van de overheid[1][41]. Het ministerie van Islamitische Zaken controleert alle moskeeën en ontslaat predikers met "afwijkende ideologie"[41].

Spanningsvelden en tegenstrijdigheden

Autoritaire modernisering vs. religieuze traditie

Saoedi-Arabië laat zien hoe autoritaire modernisering maakt selectief gebruik van religieuze tradities. MbS heeft laten zien dat hij er klaar voor is, religieuze geleerden arresteren en vervolgendie zijn autoriteit betwisten[13][4][29].

Deze "Revolutie van bovenaf" behoudt de autoritaire structuren, terwijl Religieuze autoriteit onder politieke controle brengt[32][33]. Religie wordt niet afgeschaft, maar als instrument om politieke beslissingen te legitimeren[10][12].

Internationale tegenstellingen

Internationaal presenteert Saoedi-Arabië zichzelf als een Bewaker van de heilige plaatsen en voorstander van de gematigde islam[1][43]. Tegelijkertijd is het land Meer dan 200 executies per jaar velen van hen vanwege religieuze of politieke dissidentie[44][45][46].

Deze tegenstrijdigheden tonen de Instrumenteel gebruik van religieuze retoriek voor verschillende doelgroepen: gematigde taal voor internationale investeerders en strikte handhaving voor interne controle[44][45].

Grenzen van de hervorming

Ondanks alle hervormingen is de Basisstructuren van religieuze heerschappij intact. De sharia blijft de Primaire rechtsbron[3][41], en alle belangrijke beslissingen worden uiteindelijk gemaakt door de koning[35][37].

Critici zoals de organisatie ESOHR waarschuwen dat de hervormingen vooral "Groenwassen" de Voortdurende onderdrukking van religieuze en politieke dissidentie verschleiert[47][45].

De toekomst van de religieus-politieke relatie

Institutionele continuïteit

De De basisstructuur van de islamitische staat blijft op zijn plaats. De Raad van de Hoogste Geleerden werd opnieuw samengesteld in 2020[48], die het blijvende belang van religieuze instellingen benadrukt, zelfs als ze onder toenemende staatscontrole staan[9].

De Shura-principe als een islamitisch counselingconcept blijft Legitimatiebasis gebruikt voor politieke beslissingen[37][38]. Dit laat zien hoe traditionele islamitische bestuursconcepten worden geïntegreerd in moderne autoritaire structuren[49][50].

Nieuwe ethische kaders

Saoedi-Arabië ontwikkelt Nieuwe ethische kadersdie islamitische waarden combineren met moderne behoeften. De SDAIA-initiatief voor ethisch AI-onderzoek van 2024 laat zien hoe Religieuze waarden in technologische innovatie worden geïntegreerd[51].

Deze ontwikkelingen wijzen op een pragmatische aanpak waarin religieuze waarden selectief worden gebruikt om Modernisering rechtvaardigenzonder de Basis religieuze identiteit van de staat[51][52].

Conclusie

Religie en ethische waarden spelen een belangrijke rol in Saoedi-Arabië. transformerende maar gecontroleerde rol in sociale verandering en politieke beslissingen. Onder Mohammed bin Salman is het koninkrijk afgestapt van een model van gedeelde religieus-politieke autoriteit naar een systeem van gecentraliseerde staatscontrole over religieuze instellingen ontwikkeld.

Deze transformatie laat zien hoe Autoritaire regimes gebruiken religieuze tradities strategisch om zowel Modernisering legitimeren evenals politieke controle versterken. Religie wordt niet afgeschaft, maar als flexibel instrument voor staatsbeheer die wordt aangepast aan de politieke behoeften.

De Visie 2030 staat voor een nieuw sociaal contract waarin nationale identiteit wordt de primaire bron van legitimatie, terwijl De islam als culturele pijler functies. Deze ontwikkeling kan worden gezien als Model voor andere autoritaire staten die een soortgelijk evenwicht bieden tussen religieuze traditie en politieke modernisering streven.

De langetermijneffecten van deze transformatie moeten nog worden afgewacht, in het bijzonder de vraag of de jonge generatie de nieuwe balans tussen religieuze waarden en nationale identiteit zal accepteren, of dat de onderdrukte religieuze stemmen zal op een gegeven moment een reactie veroorzaken.

Aanvullende beoordeling vanuit het perspectief van Gradido

Deze diepgaande compilatie biedt een gelaagd inzicht in hoe religie en ethische waarden tegelijkertijd een drijvende kracht, een legitimerende factor en een controle-instrument zijn in het Saudi-Arabië van vandaag - en hoe ze strategisch worden gebruikt in dienst van sociale verandering en modernisering van de staat.

Continuïteit en verandering - een balancerende machtsfactor

• Islam als fundamenteel regelgevend kader:
  In Saoedi-Arabië blijft de sharia de centrale rechtsbron en culturele matrix die de publieke moraal en politieke legitimiteit bepaalt. De macht van de koninklijke familie berust op een alliantie met religieuze geleerden, maar tegenwoordig wordt deze relatie steeds meer politiek gecontroleerd en gecentraliseerd.

• "Gematigde islam" voor zichtbaarheid en innovatie:
  Visie 2030 positioneert een "moderne islam" als een poort naar sociale verandering, internationale connectiviteit en economische transformatie. Religieuze waarden worden niet afgeschaft, maar gemoderniseerd - en ondergeschikt gemaakt aan de ontwikkeling van de staat.

Instrumentalisatie en controle

• Overname van religieus gezag door de staat:
  Door de monopolisering van het recht om fatwa's uit te vaardigen, de uitschakeling van de religieuze politie en de verplichting voor alle predikers om de richtlijnen van de staat te volgen, blijft religie centraal staan - maar haar "stem" is meer getemd dan ooit tevoren.

• Ethiek als instrument van flexibilisering:
  Ethische concepten worden specifiek geladen met islamitische waarden om belangrijke innovatieonderwerpen zoals AI, onderwijs en sociale verandering religieus te borgen.

Generatiewisseling & sociaal contract

• Van het "religieuze" naar het "nationale" sociale contract:
  Nationale identiteit en trots op de transformatie nemen geleidelijk hun plaats in naast - en in sommige gevallen ter vervanging van - puur religieuze legitimatie. Vooral de jonge, dynamische generatie keurt de hervormingen goed en steunt de verandering; ouderen zijn soms sceptisch of openlijk bezorgd over het verlies van traditie.

Spanningsvelden en tegenstrijdigheden

• Modernisering versus autoritaire structuren:
  Veel vrijheden die vandaag zichtbaar zijn (bv. voor vrouwen, culturele evenementen) zijn het resultaat van politieke beslissingen - niet van sociale onderhandelingen. Wie de politieke of religieuze autoriteit uitdaagt, stuit op nauwe grenzen.

• Religie als een dubbele functie:
  Extern presenteert het land zichzelf als de hoeder van heilige plaatsen, intern als een moderne, nationale "rolmodel"-staat - met religie als een flexibel instrument voor politieke verhalen, sociale campagnes en ethische innovatierichtlijnen.

Relevantie en kansen voor Gradido

• Aandacht voor ethische en religieuze waarden:
  Gradido kan op creatieve wijze de diepgewortelde idealen van rechtvaardigheid, verantwoordelijkheid voor de schepping en intergenerationele gerichtheid op het algemeen welzijn overnemen.

• Brug tussen toekomst en traditie:
  De combinatie van duurzame innovatie en islamitische ethiek biedt een enorme kans om het Gradido-model te introduceren als een waardevolle aanvulling in plaats van een concurrent.

• Impulsen voor dialoog en reflectie:
  Initiatieven van Gradido zouden een bredere maatschappelijke draagwijdte en acceptatie kunnen krijgen door religieuze actoren zorgvuldig aan te spreken en te helpen vormen.